گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، تولید یکی از همیشگی ترین مطالبات مقام معظم رهبری از دولت هاست. با اینکه معظم له بر این موضوع به شدت تاکید دارند اما چرا در سال جهش تولید، تولید رونق نیافته و اصولا چه نسخه ای می تواند همان نسخه شفا بخش اقتصاد باشد در گفت و گو با حسین درودیان کارشناس حوزه بانکی واقتصادی به ارزیابی این مساله پرداخته ایم.
شعار امسال باز هم تولید بود، این بار هم جهش تولید، این همه تاکید چرا فقط ناظر بر تولید از سوی رهبر معظم انقلاب صورت می گیرد؟
عمده شعارهایی که مقام معظم رهبری در آغاز سال جدید به دولت و ملت اعلام می کنند عمدتا ناظر بر محور تولید و رونق تولید است. برخی از کارشناسان معتقدند تا شعار قبلی محقق نشده، نباید شعار دیگری داده شود در حالی که اگر بر محتوا و مضامین و از همه مهمتر اهداف شعارها دقت شود مشخص است شعارهایی که در طی سالهای مختلف بیان شده همگی بر یک محور مهم اقتصادی یعنی تولید تکرار شده است. لذا مقام مقام معظم رهبری برای اینکه ترکیب و تولید جدیدی با همان محوریت اقتصاد تولیدی یک بار دیگر به دولت و ملت تاکید کنند با تغییر چینش کلمات در آغاز سال شعار را به صورت ظاهری جدید اما بر همان اصل تولید مطرح می کنند. در نهایت شعار سالهای همگی مبتنی بر رونق و جهش تولید است اما واژگان جدیدی برای اینکه جو جدیدی برای عامه مردم ایجاد شود عنوان می شود، بنابراین تولید محوری ترین تاکید اقتصادی مقام معظم رهبری در شعار سال یا در سایر رهنمودهای ایشان است.
تولید در اقتصاد چه جایگاهی دارد که همه کشورها به نوعی افزایش تولید را با دقت مراقبت می کنند؟
تولید، رونق و رونق رفاه به دنبال دارد. وقتی بر تولید تاکید می شود یعنی بر پر رونق شدن اقتصاد و رشد اقتصادی پر شتاب تر تاکید می شود. تولید است که تحقق آن منجر به افزایش درآمد مردم می‌شود، این موضوع کلیت تاکید بر ترویج تولید و جهش دادن آن است. تولید از این جهت حائز اهمیت است که اهداف اقتصادی ما را پوشش می دهد.
بنابراین بخشی از مشکلات اقتصادی که رفاه جامعه را سلب کرده می توان به پای بی اعتنایی به تولید گذاشت؟
اساسی ترین مشکل اقتصاد ما نداشتن الگوی اقتصادی واحدی برای همه دولت هاست. در طول بیش از ۴۰ سال الگویی که دولت ها براساس آن اقتصاد را مدیریت و به پیش برده اند، نشان‌دهنده این موضوع تاسف بار است که دولت ها برنامه ای برای توسعه و کارآیی به هیچ وجه نداشته اند، برنامه ای که دولت براساس آن الگوی اقتصادی کار خاصی انجام دهد ، حتی مردم در امر تولید جدی گرفته نشده و عاملیت خاصی ندارند. براساس این الگو دولت انرژی کشور را به صورت خام به دنیا صادر می کرد و به جای کار و تولید و رونق دادن بخش خصوصی، درآمد ارزی ناشی از فروش نفت را به اقتصاد تزریق کرده است،دولت از محل این درآمد کالاهای مورد نیاز تولید را بدون بستر سازی برای تولید ملی آن از خارج وارد می کرد. بعد از خروج آقای ترامپ از برجام و شدت یافتن تحریم ها این الگو به یک باره به دلیل این که ماهیتاً تغییر پذیر است دچار اختلال شد و از این جهت که ما جایگزینی برای الگوی خام فروشی نفت و درآمد زایی دیگری برای کشور نداشتیم، نتوانستیم بلافاصله در برابر تغییرات و تحریم های شدت یافته مقابله چندانی کنیم. بهتر است بگویم نتوانستیم کاری که در قواره این موضوع باشد را پیش روی اقتصاد کشور بگذاریم و بگوییم با این کار و به تکیه به تولید و حمایت از بخش خصوصی نیازی به درآمد نفتی نداریم.
سیاست های دولت در خصوص رونق تولید تا چه حدی قابل انتقاد است؟
سیاست های غلط دولت های گذشته و دولت آقای روحانی در همه ی این سالها با شدت یافتن تحریم ها و اینکه محدویت و ممنوعیت خرید نفت ایران از سوی آمریکا به کشورهای جهان تحمیل شد، نشان داد با این الگوی غلط مدیریتی در روی پاشنه نمی چرخد و دولت جایگزینی برای اقتصاد وابسته به درآمد نفت ندارد. به هر حال نهاد اداره کننده اقتصاد دولت است، اما متأسفانه دولت کار بزرگی برای اداره اقتصاد بدون درآمدهای نفتی بلد نیست چرا که دولت وابسته به خام فروشی نفت، در هفت سال گذشته کمترین حمایتی از تولید به عمل نیاورد. و اینک نیز هیچ راهکار و الگویی برای جایگزینی ندارد که بدون فشار به مردم یا استقراض از بانک مرکزی و چاپ پول بتواند برای خود کسب درآمد کند. اگر دولت آقای روحانی، قبل از خروج آمریکا از برجام کار بزرگ و مهم توجه به تولید را در دستور کار خود قرار می داد بسیاری از دغدغه های اقتصادی ما حل شده بود. مساله این است که دولت‌های ما به ویژه دولت فعلی انگیزه، اراده، فکر و نظریه لازم را برای مدیریت درست اقتصادی ندارند به همین خاطر اینک که با هم حرف می زنیم اقتصاد ما مبنای خاص و مهمی مثل تولید ندارد که بر مبنای کارکردهای آن حرکت کنیم. هنگامی که مبنای مهمی چون تولید خراب شده و دولت این مقوله را کاملا کنار گذاشته طبیعی است شرایط اقتصادی کشور با مشکلات عدیده ای رو به رو می شود. اگر دولت می خواهد عاملیت از تولید را رقم بزند و نشان دهد که به مبنای مهمی چون تولید در اقتصاد بی اعتنا نیست چند اقدام را باید در دستور کار خود قرار دهد.
مثلا چه اقداماتی در این زمینه می تواند مفید واقع شود؟
برطرف سازی موانع پیش روی تولید در تسهیل و بهبود فضای کسب و کار موضوع بسیار مهمی است. تسهیل فضای کسب و کار با اینکه مقوله بسیار مهمی است اما نمی توان در کوتاه مدت انتظار داشت که نتایج آن در اقتصاد و جهش تولید به سرعت دیده شود چرا که یک فرایند زمان بر است که متاسفانه دولت زمان لازم را برای تحقق این مساله و تاثیر گذاری آن بر اقتصاد از دست داد. به هر حال نمی توان امیدوار بود که حتی اگر دولت تلاش بسیاری از خود به خرج دهد در یک سال آینده نمی توان با اصلاح محیط کسب و کار به طور قابل توجهی شاخص محیط کسب و کار را بهبود ببخشد، حتی با ارتقای محیط کسب و کار و انجام تغییرات لازم در تولید و در رشد اقتصادی یک سال آنچه مورد نظر ماست محقق نمی شود. به طور مشخص این دولت یا دولت بعدی در اولین قدم باید برای جهش تولید مقتضیاتی را در دستور کار قرار دهند، مثلا طرح‌های بزرگ ملی در بخش‌های پیشران اقتصاد تعریف شود. یکی از این نمونه ها برنامه ریزی در بخش ساختمان، مسکن و حمل و نقل است.اگر طرح‌های بزرگی مثل طرح‌مسکن‌ملی تعریف شود و دولت تمام موانع ساخت و ساز مسکن را برطرف کند خود به خود اقتصاد در یک چرخه روشن وبا ثباتی قرار می گیرد که با جهش تولید در این بخش سایر بخش های تولیدی نیز به راه می افتند. اگر دولت اهتمام بیشتری به اجرای طرح‌های بزرگ ملی داشته باشد و برای این منظور سیاست ها و برنامه ریزی های درستی اجرا کند، قطعا تولید و به تبع آن اقتصاد جلو می افتد و اثرات و ثمرات بهبود محیط کسب و کار در لایه های مختلف اقتصادی دیده می شود.اگر به طور مشخص این کار در اقتصاد دنبال شود و یک سری صنایع بزرگ در دستور کار دولت برای جهش تولید قرار بگیرند، حتما می توانیم یک اتفاق خوب در شرایط کنونی اقتصاد رقم بزنیم. راه اندازی چند طرح بزرگ ملی در حوزه مسکن، راه، جاده و حمل و نقل ریلی طرح های مشخصی که در آن ذینفعان تعیین و عاملان تایید شوند و نحوه تامین مالی آنها نیز مشخص باشد با مشارکت مردم با جمع آوری نقدینگی سرگردان مثل همین عرضه های دولتی که در بورس دیده می شود قطعا تعریف بسته های توسعه ای ضمن اینکه بدون افزایش بار تورمی در تامین اهداف بودجه‌ای دولت موثر عمل می کند، بلکه طراحی چنین بسته‌هایی اقتصاد کشور را به شدت جلو می‌برد.
آیا فکر می کنید این فعالیت ها در راستای هدف بخشی به جریان تولید در دولت آقای روحانی امکان پذیر باشد؟
نه متاسفانه. قاعدتاً به عمر این دولت نمی رسد. به هر حال دولت بعدی موظف به اجرای چنین طرح هایی است اما اگر این دولت بنا به آنچه مقام معظم رهبری فرمودند از سه تا صد تا و ۶۵ روزی که دارد به خوبی استفاده کند حتی اگر به تحقق این بسته های اطمینان بخش اقتصادی نرسد می تواند مسیر و بستر حرکت به سوی این موضوع را برای دولت بعدی هموار کند.
نظر شما